piše: Olgica Andrić
prof. italijanskog jezika
Matera – „okamenjeni grad“
Turisti koji posećuju Italiju uglavnom su očarani lepotom venecijanskih palata, romantikom Verone ili bajkovitim toskanskim pejzažima. Ko se usudi da ode još južnije, tačnije u regiju Bazilikata, poznatu takođe po imenu Lukanija, otkriće jedinstven grad nastao u paleolitu: Materu. Ako ste mislili da su pojedini filmovi sa biblijskom tematikom snimani na Bliskom Istoku, pogrešili ste! Većina scena zabeležena je baš u Materi.
Lukanija na istorijskoj mapi Južne Italije
Grad stena
Matera je poznata po imenu “Grad stena”, baš zbog specifičnosti i jedinstvenosti starog gradskog jezgra, izgrađenog u klisuri Gravina, koja je grad delila na dva dela. Skrivena među stenama, Matera je vekovima bila nevidljiva za osvajače koji su pohodili ove teritorije, pa je njen stari izgled ostao nepromenjen tokom vekova.
Klisura Gravina
“Stene iz Matere” i njihovi oblici rezultat su brojnih civilizacija koje su se na toj teritoriji smenjivale, od onih praistorijskih neolitskih, preko grčke, rimske i normanske, pa sve do 19. i 20 veka, perioda u kom je Matera pretrpela velike promene. Tokom Drugog svetskog rata, Matera je bio prvi grad Južne Italije koji je pružio snažan otpor fašističkoj vojsci, 21. septembra 1943.
U odmazdi fašista stradalo je brojno lokalno stanovništvo. Posle rata, 1963. godine, počela je izgradnja novih stambenih kvartova. Tada se iz “kamenog grada” iselilo više od 15.000 stanovnika. Staro jezgro delimično je oštećeno u zemljotresu 1980. godine, a konačno, od 1986. godine, počinje njegova obnova i vraća mu se stari izgled. Od 1993. je pod zaštitom UNESCO.
Sigurno postavljate pitanje šta je nateralo još praistorijske ljude da izgrade naselje na ovako nepristupačnom mestu? Pre svega veliki problemi u snabdevanju pijaćom vodom. Na 150 metara od nivoa potoka koji protiče kroz klisuru, bele stene su bile odlična korita za skupljanje vode. Još od prvobitnih naselja stanovnici Matere ulagali su sav svoj trud i napor ne samo da izgrade kuće u kamenu, već da, pre svega, iskopaju cisterne za vodu i tako sebi obezbede opstanak. S današnje tačke gledišta, Matera je jedan od prvih i najstarijih primera bio-arhitekture na svetu.
Matera- staro gradsko jezgro
Pažnja, snima se film!
Različitim motivima bili su vođeni brojni reditelji, koji su snimali svoje filmove baš na stenama Matere. Tako su se njene živopisne ulice i građevine selile u neke druge epohe i na neke druge geografske širine. 1953. godine, Alberto Latuada u Materi snima film “Vučica” a “stene” se u njemu pretvaraju u jedno siromašno sicilijansko selo. Nakon iseljavanja stanovnika u nove kvartove, reditelji neorealisti koristili su baš oronulo gradsko jezgro kako bi prikazali siromaštvo i zaostalost Južne Italije u odnosu na Sever.
Beživotne stene postaju scenografija bez precizne istorijske odrednice- čuveni Pjer Paolo Pazolini u “Jevanđelju po Mateju” 1964. godine daje im vanvremensku, metafizičku vrednost, gde se prepliću prošlost i sadašnjost. Nešto kasnije, 1985. godine, “stene” postaju Jerusalem sa Kraljem Davidom, gde glavnu ulogu tumači Ričard Gir. Treći put Isus Hrist je “posetio” Materu 2002. godine, u filmu “Poslednje Hristovo iskušenje” reditelja Mela Gibsona.
Kult Bogorodice- najznačajniji praznik u Materi – “La festa della Bruna”
Ikona “Madonna della Bruna” naslikana na bakru
To je možda jedan od najinteresantnijih i najlepših praznika, kojem možete prisustvovati ako ste u poseti regiji Bazilikata. Legenda govori da je jedan zemljoradnik, u periodu žetve, vraćajući se iz polja u zaprežnim kolima, sreo jednu ženu u ishabanoj odeći kako stoji pored puta i ona ga upita da je preveze do grada. To beše Bogorodica, “Lepa gospa”.
Svečanosti u čast Presvete Marije Brune održavaju se od 1389. godine. Svakog 2. jula u zoru, stanovnici Matere dolaze do Katedrale, odakle kreće “povorka pastira”, koja prolazi gradskim ulicama, a upopodnevnim satima pridružuje im se i “povorka seljaka”. Gradom paradiraju i mladići u kostimima vitezova, a na “trijumfalnim kolima” nose ikonu Svete Marije Brune, sve dok ponovo ne stignu do Katedrale. Trijumfalna kola su onovni simbol proslave, vuku ih osam mula, a na kraju bivaju iskomadana i uništena na trgu Vittorio Veneto. Po tradiciji, praznik se završava vatrometom, koji osvetli čitavu Materu i njene stene. Osim gradskog stanovništva, tog dana u Materu pristižu mnogobrojni vernici iz susednih sela.
Online komunikacija
